بوی ماه مهر...

مامان سرم غر میزد که چرا اینقدر اصرار میکردی بمونن. مگه نمیبینی دو روز دیگه مدرسه ها باز میشه و هنوز هیچ کاری نکردیم؟
تو ماشین بودیم و عمه و دختر عمه ها که چند روزی اومده بودن تهران رو رسوندیم خونه عمه خودشون. من هم چند روزی کنه شده بودم که خونه ما بمونید.مامان هم شاکی بود که کلی کار مونده و به خاطر مهمون داری نرسیده انجام بده. با این غر غر مادر فهمیدم که دیگه نباید از مهمون بخوام خونه ما بمونه!


در دوران ریاست جمهوری آقای رفسنجانی، وزیر آموزش پرورش آقای نجفی بود و در اون زمان بود که تاریخ بازگشایی مدارس از اول مهر به 15 شهریور تغییر داده شد. به این معنی که کابوس معلم و ناظم ومشق و امتحان ریاضی و علوم، 15 روز زودتر شروع میشه و این یعنی فاجعه.
دیگه برامون جا افتاده بود که از اول شهریور استرس تمام وجودمون رو بگیره و از اول شهریور شروع کنیم به خرید مدرسه و آمادگی برای رویارویی با یک ماراتن 9 ماهه!
در دوران ریاست جمهوری جناب آقای خاتمی، وزیر وقت آقای مظفر تاریخ بازگشایی مدارس رو به بیست و چندم تغییر داد. مجلس هم برای اینکه بگه ما دوغ نیستیم تاریخ رو به اول مهر برگردوند و موجی از شادی دانش آموزان ملت را فرا گرفت.
یادمه زمانی که این خبر اعلام شد همگی در خانه پدربزرگ جمع شده بودیم و اخبار رو گوش دادیم و حسابی ذوق از خودمون در کردیم. بنابراین استرس زودهنگام شروع مفاکات* مدرسه، 15 روز به تعویق افتاد.

این طرح 15 شهریور مزایایی داشت. مثلا معمولا مدارس تازه از اول مهر شروع به تعمیرات مدارس میکردن یا هنوز کلاس بندی ها درست انجام نشده بود یا کتابهای هر پایه تهیه نشده بود. 15 روز زودتر، باعث می شد که وقتی اول مهر شد همه چیز به طور واقعی شروع بشه و همه جدی شروع کنن به درس خوندن. در واقع وقت تلف شده، با 15 روز جلوتر بازشدن مدارس، جبران شد.
 حالا چه تاریخ بازگشایی 15 شهریور باشه و چه اول مهر، خرید برای مدرسه جزء لاینفک روزگار هر دانش آموزیه.خانواده ها هم با هر وسع مالی که باشن برای اینکه بچه هاشون با شور و شوق برن مدرسه، هر کاری میکنن تا چیزای که بچه میخواد رو تهیه کنن.
این خرید شامل اقلام زیر می شد:

1- لوازم تحریر:
زمان ما که لوازم تحریر ها خیلی ساده بود. قبلا در مطلب "دفتر مشق در گذر زمان" مروری داشتیم به دفتر مشقهای دهه 60 و70. دفترها با ارم مرکز تهیه و توزیع کالا در مساجد یا فروشگاههای شهر و روستا، سپه، اتکا، قدس با نرخ دولتی عرضه می شد. یادمه قبل از اینکه فروشگاههای شهر و روستا تبدیل به بانکهای خصوصی (که در زمان ما در کتاب اقتصاد تاکید شده بود در بانکداری اسلامی بانک خصوصی وجود ندارد) بشه، در چند سال اخیر حیات خودش، دفاتر رو با نرخ دولتی تر و در بسته های آماده عرضه میکرد. مثلا  اهالی منزل جلوی فروشگاه صف میبستن تا یک کیسه پلاستیک محتوی 5 دفتر و 2 تا مداد و تراش رو با قیمت کمتر بخرن.


ما همیشه لوازم تحریر خودمون رو از بازار بزرگ تهیه میکردیم. تابستون تو اوج گرما با مامان و برادرا سوار اتوبوس پارک شهر میشدیم و از اونجا هلک هلک عنر عنر (helek hekel anar anar) پیاده میرفتیم تا بازار و کلی دفتر و مداد رو، رو دوش خودمون میزاشتیم و باز با اتوبوس راه میفتادیم میامدیم خونه.
برا همین همیشه فکر میکردم بقیه بچه های مدرسه هم همینجوری خرید میکنن. نمیتونستم تصور کنم برم در یه مغازه و یه دونه مداد بخرم. البته برا خانواده هایی که یه دونه بچه داشتن بازار رفتن کار عقلانی نبود. اما برای ما خرید کلی به صرفه تر بود.
سرنوشت دفاتر هم که بعد از شروع مدرسه و تذکر خانوم معلم برای اینکه دفتر چند برگ بردایم ادامه پیدا میکرد که میتونید شرح مفصلشو در مطلب قبلی من بخوانید."دفتر مشق در گذر زمان"

 2- کیف
خرید مهم دیگه ای که باید انجام می شد کیف بود. زمان ما بچه ها اینقدر تنوع طلب نبودن که بخوان زود به زود کیفشونو عوض کنن. مثلا ما دوران ابتدایی که کیف داشتیم و بعد برا راهنمایی کیف رو عوض میکردیم. گاهی هم کیف ها از بچه های بزرگتر به بچه های کوچکتر به ارث می رسید!


یادمه زمانی که می خواستم برم اول دبستان، مامان رفت کیف فروشی دم خونه و خودش یه کیف برام خرید. یه کتاب قد بلند رو هم برده بود تا اندازه اون بگیره. کیف من قرمز بود و طرح کارتون "نیک و نیکو" جلوش زده بود. کیف به نسبت کیفهای دیگه خیلی کوچیک بود و وقتی مینداختم پشتم زیر مقنعه گم می شد. برا همین تو مدرسه بعد از اینکه فک میکردن من مردودی هستم( به خاطر قد بلندم)! بهم میگفتن کیف نیاوردی؟
برا سال چهارم رفتیم فروشگاه اتکا و یه کیف بزرگ و جادار خریدیم. همون سال چهارم بود که دفتر اجتماعی رو توی یکی از خونه های کیف گذاشته بودمم که یادم رفت. به خانوم گفتم دفترم یادم رفته و خانوم دعوام کرد.رفتم خونه فهمیدم که الکی ضایع شدم...
تابستانی که میرفتم راهنمایی، مسافرت رفته بودیم مشهد و یه کیف و جامدادی از مشهد خریدم. که جامدادیش تا مدتها مورد استفاده من و تقلب امتحانی من بود!

3- کفش و روپوش و مقنعه
روپوش مدرسه یکی دیگه از اقلام مورد نیاز مدرسه بود که وقتی رنگش توسط مدرسه تعیین شد، خریداری می شد. روپوش برای پسرها برعکس دخترها، خیلی مهم نبود و معمولا پسرها تن نمیکردن.
 اما دخترهای بیچاره وقتی رنگ مقنعه و روپوش توسط مدرسه تعیین شد باید 9 ماه این لباسهای سنگین و بدریخت رو روی تن خودشون تحمل میکردن. مدرسه ما خوشبختانه در منطقه ای بود که رنگ سفید رو حلال اعلام کرده بود و ما با مقنعه سفید و مانتوی سرمه ای روانه مدرسه می شدیم. البته شیفت دیگه مدرسه، مقنعه طوسی داشتن که من از این بابت خداروشکر میکردم که شیفت من مقنعه سفید داره.
مامانم منطقه 17 درس میداد و دخترهای اونجا مقنعه بلند مشکی داشتن. حالا فکر کنید دختر بچه اول دبستان و مقنعه سیاه......
اونهایی که در خود دهه 60 رفتن مدرسه، اوضاع خراب تر از زمان ما بود.از الان بگذریم که بچه ها مانتوی صورتی مدل دار میپوشن و باز هم غر میزنن.
زمانی که رفتم ابتدایی برای اینکه ناظم ها متوجه بشن هر شاگردی متعلق به کدوم پایه هست، از روبانهای رنگی برای تفکیک پایه ها استفاده میکردن. البته مدارس در این زمینه اختیار عمل داشتن.

خرید کفش هم بستگی به این داشت که در اون موقع شما کفش مناسب مدرسه داشته باشید یا نه. ولی برای زنگ تفریحی و غیر جدی ورزش، باید یه فکری برای کفش ورزشی میکردید.
وقتی اول مهر شد و شما بعد اینکه از رادیو تقویم تاریخ رو شنیدی، آهنگ "بوی ماه مهر" و "همشاگردی سلام" به مدت یک ماه از رادیو و تلویزیون نواخته می شد تا به شما بقبولونه که اول مهر شده و باید دیگه جدی جدی صبحها زود از خواب بیدار بشی و کارتون بی کارتون.
دست مامان یا بابا رو میگرفتی و اگه اول دبستانی بودی تا چند وقت مثل من گریه میکردی!!!
روز اول، کلاس بندی ها اعلام می شد و میرفتی سر کلاس خودت مینشستی و معلم جدید که میامد تو کلاس با هزار ترس و لرز نگاهش میکردی که خدا به دادم برسه....
درس شروع می شد و تا نزدیک 8-9 ماه این ماجراها ادامه پیدا میکرد. مثل روزهای امتحان ریاضی، امنحان ثلث، امتحانات شفاهی پای تخته سیاه، حضور غیاب ها، غیبت های غیر موجه، داد و بیداد ناظم، و وقتی میرفتی دبیرستان ماجرا شدت میگرفت که موهاتو بکن تو، ناخنتو کوتاه کن، کفش لژ دار!نپوش، ابرو برندار.( زمان امتحان نهایی سال سوم دبیرستان، وقتی یکی از ناظم ها به یکی از همکلاسیها سر اصلاح صورتش گیر داد، دانش آموز بخت برگشته تصمیم به خودکشی از پشت بام مدرسه گرفت!)

  این مسئله جا، مسئله مهمی بود. یعنی وقتی رفتی کلاس باید خیلی سریع جایابی میکردی. و هر جا جلوس میکردی، 8-9 ماه باید همونجا موندگار می شدی. برای من که قد بلندتری نسبت به بقیه داشتم همیشه ته کلاس جام بود. غیر دبیرستان که معمولا بچه های شیطون و ضعیف میرن ته میشینن و من شانس حضور در ردیفهای اول و دوم رو پیدا کردم!

دوست پیدا کردن هم مسئله دشوار دیگه ای بود که معمولا در شروع ابتدایی یا راهنمایی که دانش آموزان همه جدید بودن کار سختی نبود. اما چون مدارس معمولا در بین پایه ها (مثلا کلاسهای اول به بعد) جابه جایی چندانی بین دانش آموزان کلاس انجام نمیدن، دانش آموزان یه پایه میرفتن در کلاش پایه جدید مینشستن و دوستاشون تغییر پیدا نمیکردن. اما مسئله زمانی دشوار می شد که یا شما بین سال تحصیلی مدرستو عوض کنی یا مثل من شیفتت رو. سال دوم راهنمایی شیفت من به خاطر شیفت مدرسه مامانم عوض شد و وارد کلاسی شدم که همه، گروههای دوستی خودشون رو تشکیل داده بودن و من تنها بودم. که البته شرایط، با برگزاری امتحان ثلث اول و مشخص شدن رتبه من، تا حدی رفع شد و نگاهها به من تغییر پیدا کرد!

 چرا دیگه  پیشش روسری سر کنی! حاج حسین که قبل از همه دست به سرت زده!
نی نی که بودم خانواده با اعتقاد بر اینکه اگه موی سر بچه معصوم رو از ته بزنن، موهای بچه پرشت تر میشه! سر منو با ماشین زدن. (عقیده ای که در سریال "افسانه افسونگر" هم از زبون یکی از شخصیتها بیان شد!)
یکی از فامیلها این کارو انجام داد. برا همین هرازگاهی منو با این حرف مسخره میکنن.
حرف از بازگشایی مدارس که میشه، یکی از خاطرات تلخ برای هر پسری، کوتاه کردن موهاش در دوران مدرسه است. مدارس نمیزاشتن دانش آموزان پسر با موهای حتی نیمه بلند، به مدرسه بیان. حتی گاهی در طول سال تحصیلی که موی دانش آموز بلند میشد، با قیچی،موهای طفلک رو ناقص قیچی میکردن که مجبور بشه بره با ماشین بزنه.این کابوس با ماشین زدن موها، هنوز هم در وجود یکسری از پسرهایی که در اون دوران بیشتر اذیت شدن، هست. هنوز هم وقتی بخوان از خاطرات مدرسه بگن، قبل از هر خاطره دیگه ای، ماجرای کوتاه کردن موهاشونو برای هم تعریف میکنن.



این مطلب شاید ادامه پیدا کند...
--------------------------------
لغات و اصطلاحات جدید:
مفاکات:فلاکت و مکافات. اثری از الهامفسکی
--------------------------------
توضیح1: عکس دوم و سوم از لوازم خودم بید! کیفهای دوران ابتدایی و جامدادی قورباغه ای مخصوص تقلب!
توضیح2: عکسهای چهارم و پنجم هم خودم هستم در ایام کچلی. عکس ششم هم موهای منه در زمانهایی که مامان نمیزاشت بلند تر از این کنم!
مطلب احساسی سال پیش من در پافا به مناسبت اول مهر: کلیک کنید
دانلود آهنگ همشاگردی سلام: کلیک کنید (لینک اصلاح شد)
--------------------------------------------
پی نوشت: تو مجله همشری جوان نوشته بود که فیلم سینمایی "پاتال و آرزوهای کوچک" در یکی دو تا سینمای تهران در حال پخشه.اما اینجارو هم بخونید . خبر کامل
«پاتال و آرزوهاي كوچك» جهت اكران صبح سينماهاي پرديس ملت، آزادي و فرهنگ ارائه شد ولي مورد مخالفت نماينده اداره كل ارزشيابي و نظارت سينماي حرفه‌اي قرار گرفت.
البته شاید تا این لحظه مجوز پخش بهش داده باشن